| VERON a03 |
home archief bibliotheek historisch overzicht
Ere wie ere toekomt
Ere wie ere toekomt Door Eddy Krijger (PA0RSM)
Inleiding
Hoe langer je zoekt “hoe meer er boven tafel komt”. Dat mag blijken rond de dappere radioamateurs tijdens de bezettingstijd. Naast de omgekomen zendamateurs waren er gelukkig ook velen die de oorlog overleeft hebben. Hierover heeft Dick Rollema (PA0SE) destijds geschreven in het boek “50 jaar VERON, 100 jaar RADIO”. Met onze recente archiefvondsten in het achterhoofd heb ik de lijst van verzetsstrijders van bladzijde 216 en 217 in het boek naar de kennis van nu (21 maart 2021) gecorrigeerd en aangevuld.
Lijst van radiozendamateurs die in de
Tweede Wereldoorlog actief zijn geweest
| Uittreksel uit het boek “50 jaar VERON – 100 jaar radio” van Dick Rollema (PA0SE), blz. 216 en 217. Transcriptie Frank van Hamersveld (PA3DTX), geredigeerd door Eddy Krijger (PA0RSM). …In 1946 is een aantal amateurs door de VERON postuum tot erelid benoem. In de door de vereniging uitgegeven roepnamenlijst zijn hun namen en roepletters vermeld. Onder hen is W.M.J. Wories, PA0XY; hij sneuvelde als militair tijdens de meidagen van 1945. Aan de hand van de ons nu beschikbare informatie komen we tot de volgende lijst van gelicenseerde zendamateurs die tijdens de Tweede Wereldoorlog in de illegaliteit actief zijn geweest. Hun wederwaardigheden zijn zeer verschillend; sommigen zijn de oorlog zonder kleerscheuren doorgekomen; anderen werden door de Duitsers opgepakt. Wat daarna gebeurde was verschillend. Allen werden kort of langdurig verhoord, waarbij marteling niet ongebruikelijk was. Sommigen werden daarna onmiddellijk, of na een kort schijnproces gefusilleerd. Anderen belandden in de gevangenis en ondergingen vervolgens – zoals bij Van Schendel en zijn vrienden – een min of meer normale procesgang voor een rechtbank; zij werden - afhankelijk van de uitspraak - gefusilleerd of naar concentratiekampen gezonden, een oordeel dat slechts weinigen hebben overleefd. Maar hoe het hen ook is vergaan, allen zullen zich bewust zijn geweest van het risico dat het werk in de illegaliteit voor henzelf en hun familieleden met zich meebracht en dat heeft hen er toch niet van weerhouden eraan deel te nemen… |
| De namen van de postuum tot VERON erelid benoemde amateurs zijn in een “Bold” lettertype weergegeven. | ||
| call | naam | toelichting |
| PA0AD / R-272 |
Philippus Jacobus Huis | Flip werkte voor en tijdens de oorlog bij Philips in Eindhoven waar hij (in het geheim) o.a. meewerkte aan de bouw en het direct na de oorlog in de lucht brengen van de eerste zender van Radio Herrijzend Nederland in oktober 1945. Verder was hij actief in de illegaliteit; hielp ondergedoken Joden en verleende assistentie aan een "pilotenlijn". Overleden 21-9-1996 op 83-jarige leeftijd. |
| PA0ALO | Cornelis Valkhof | Kees werkte in Arnhem met "KEES", later "DRIES" Graafhuis als radiocommandant en vormde een uitstekende kern samen met Ir. Dalmijn (PA0DD), Lourens (PA0BN) en Welgraven (PA0WO). Overleden 13-4-2004 op 92-jarige leeftijd. |
| PA0APX / R-019 |
Geert Werkema | Geert was werkzaam op station RD 1 (Friesland) vanuit zijn huis in Huizum, dat op 9 februari 1945 is overvallen. Na vrijlating niet meer gewerkt. Overleden 20-8-1975 op 89-jarige leeftijd. |
| PA0BE / R-108 |
Henry Jean Beenen | Harry zat bij het bedienend personeel van de zender te Groningen als technicus-marconist van de Radiogroep Noord van de Orde Dienst,
3 september 1943 gearresteerd (zie PA0BG en PA0TY). Na Scheveningen van 3-9-1943 tot 18-10-1943 en Haaren van 18-10-1943 tot 7-6-1944 naar Utrecht overgebracht en werd op 28-6-1944 door het Gericht van het Luftgau tot tuchthuis ver- oordeeld wegens spionage en Feindbegünstigung. Door de Amerikanen 15 april 1945 bevrijd uit het tuchthuis Lüttringhausen. Overleden 1-12-2007 op 95-jarige leeftijd*). |
| PA0BG | Remge Bolhuis | Rem, schuilnaam Bol, zat bij het bedienend personeel van de
zender te Groningen als Marconist-Koerier, van de Radiogroep Noord, 3 september 1943 gearresteerd (zie PA0BE en PA0TY). Na Scheveningen van 3-9-1943 tot 18-10-1943 en Haaren van 18-10-1943 tot 7-6-1944 naar Utrecht overgebracht en werd op 28-6-1944 door het Gericht van het Luftgau ter dood veroordeeld wegens spionage en Feindbegünstigung. Door de Amerikanen 15 april 1945 bevrijd uit het tuchthuis Lüttringhausen. Overleden 13-12-1990 op 89-jarige leeftijd*). |
| PA0BN |
Johannes Lourens | Jan werkte in Arnhem met "KEES", later "DRIES" Graafhuis als radiocommandant en vormde een uitstekende kern samen met
Ir. Dalmijn (PA0DD), Valkhof (PA0ALO) en Welgraven (PA0WO). Overleden 6-9-1995 op 85-jarige leeftijd. |
| PA0BU | Martinus Jacobus Burgerhof | Martin was marconist en onderhield samen met Frater Martinus (PA0VM) 1944/1945 overdag verbindingen voor de verzetsgroepen O.D. (Ordedienst) en de B.S. (Binnenlandse Strijdkrachten. Hij was in die tijd ook verbindingsofficier bij het Commando Brabant van het Regiment Stoottroepen. Overleden 24-6-1984 op 66-jarige leeftijd. Onderscheiding: Kruis van Verdienste en Verzetsherdenkingskruis. |
| PA0DD | Wijnand Johan Leo Dalmijn | Wim is eerst code-officier van de groep Arnhem geweest en vormde een uitstekende kern samen met Lourens (PA0BN), Valkhof (PA0ALO) en Welgraven (PA0WO). In de zomer van 1944 heeft hij de Binnenlandse Radiodienst (radionet Zuid) van de OD overgenomen om van september 1944 tot mei 1945 verbinding te onderhouden vanuit het bezette Nederland met het bevrijde Eindhoven. Overleden 18-9-1972 op 60-jarige leeftijd*). |
| PA0DG / L-165 |
Dick de Groot | Dick (“Jaap”) zat in de in de Buitenlandse Radiodienst, hij zond uit vanuit de nog steeds bestaande windmolen te Beesd. Overleden
5 december 1972 op 55-jarige leeftijd. |
| PA0DR / R-148 |
Dirk Sietse Rustema | Dirk maakte als verbindingsman deel uit van de verzetsgroep 'Zwaantje' met de codenaam Joop, maar wegens verraad belandde
hij in gevangenschap en kwam via Delfzijl, Scheveningen, Haaren, Anrath en Oranienburg in Sachsenhausen tot hij werd bevrijd door de geallieerden. Overleden 15-2-1991 op 80-jarige leeftijd. Onder-scheiding: Verzetsherdenkingskruis. |
| PA0EK | Eduard Kapteijn | Eduard was werkzaam bij de A.V.R.O. als technicus en werd later door de Duitsers gedwongen, om in Duitsland te werken. Bij een der talrijke bombardementen op Dortmund kwam hij 6 oktober 1944 om het leven op 37-jarige leeftijd. |
| PA0GA | Theodorus Cornelis van Braak | Schuilnaam Wim en was lid van de LO-Lintelo. Door verraad op
1-5-1944 gearresteerd; op 31 december 1944 in het concentratie-kamp Gross Rosen overleden op 46-jarige leeftijd. Hij staat bij de namen van de 196 mensen die (mede) vanwege hun verzetswerk voor Trouw omkwamen in de jaren ’43-’45. Onderscheiding: Verzetsherdenkingskruis. |
| PA0GE | Gerrit Hendrik Pieterson | Gé (Gerrit) was in dienst als officier in het Nederlandse leger en is lid geweest van de Orde Dienst. Bemande in Doetinchem een zendpost. Hij zat in een Duits krijgsgevangenkamp in Oost Polen van
april 1943 tot lente 1945. Hij is door de Russen bevrijd in het voorjaar 1945 en heeft heel Polen en half Duitsland doorgelopen achter de Russische opmars aan. De geallieerden hebben hem toen met een vrachtwagen naar Nederland gebracht. Call vervallen 1958. QSL-kaart, extra info. |
| PA0GI | Jacob van Gent | Jaap behaalde in 1937 zijn zendmachtiging. Hij had de leiding op zich genomen van de Grote Electriciteits Centrale bij Weurt. Met zijn telefonische en radiografische inlichtingendienst, die hij reeds vóór de geallieerde (paratroepen) in september 1944 bij de centrale aan kwamen in gereedheid had gebracht, heeft hij aan de geallieerden onschatbare diensten bewezen. Via zijn telefonische en radio-grafische dienst had hij met alle delen van het bevrijde, zowel als van het niet bevrijde gebied, contact. Hij is de naamgever van de VERON. Overleden 10-10-1995 op 86-jarige leeftijd. |
| PA0GR | Jan Neuteboom | Jan behoorde tot de groep Stijkel. Is op 25 april 1941 gearresteerd. Heeft gevangen gezeten in het Oranjehotel in Scheveningen en is
juni 1943 gefusilleerd op 40-jarige leeftijd. Onderscheiding: Verzetsherdenkingskruis. |
| PA0HB | Wilhelmus Maria Franciscus Joseph Otten | Wim is op 25 maart 1941 gearresteerd en is later in het ziekenhuis terecht gekomen dat hij met kerstmis 1945 heeft verlaten. Ten gevolge van algehele uitputting op 5 augustus 1946 te Breda overleden. Overleden 5-8-1946 op 37-jarige leeftijd. |
| PA0IR | Derk Abraham van de Poel | Derk is actief geweest in het verzet. Overleden 26-4-2009 op 95-jarige leeftijd. |
| PA0lW / R-192 |
Dirk Remmerde | Dirk verstrekte belangrijke militaire inlichtingen aan een geheim radiostation in begin van de oorlog. Met een hem in eigendom toebehorende K.G.-zender stoorde hij de Duitse uitzendingen van het vliegveld Twente. Medio 1944 was hij werkzaam op station RD 4 (Overijssel) en verzorgde hij met zijn zender de uitzendingen van Zwolle uit. Aldaar werd hij op 8 Februari 1945 overvallen en op de vlucht in zijn been geschoten, desondanks wist hij te ontsnappen. Onderscheiding: Bronzen Leeuw, Verzetsherdenkingskruis en het Mobilisatie Oorlogskruis. |
| PA0JAV | Johan Asuerus Vredeveld | Genoemd op het monument in de Prinsenstraat te Kampen. Weigerde voor de Organisation Todt stellingen te graven. 28 september 1944 gearresteerd en gefusilleerd. |
| PA0JHK | Johannes Hendrik Ketting | “Joop” was bij de OD-13 (Zuid Holland) aangesloten als marconist. Call vervallen 2000. Overleden 28-6-2000 op 92-jarige leeftijd. |
| PA0JQ | Arnoldus Hendrik Adolph Rawie | Arno is actief geweest in het verzet. Overleden 11-7-1983 op 70-jarige leeftijd. |
| PA0KK | Louis de Groot | Louis is waarschijnlijk door zijn afkomst gedeporteerd en overleden 13 maart 1942 in Oranienburg op 31-jarige leeftijd en staat vermeld op het joods monument op internet. |
| PA0KR | Hendrik Kranenburg | Hendrik was actief in het verzet en is overleden 28 september 1987 op 83-jarige leeftijd. |
| PA0LF | Frederich Adolf Kraat | Frans was actief in het verzet en is overleden 3-5-1967 op 66-jarige leeftijd. |
| PA0LZ / PA0FZ / R-226 |
Hendrik Marie Borst | Was werkzaam als telegrafist op distributiestation Oost-Vlaanderen van RD 15 (Zeeland) dat op 17 september1944 werd overvallen. Na arrestatie weer vrijgelaten*). |
| PA0MB / L-083 |
Gerrit Arend Meerhof | Gerrit was werkzaam op station RD 6 (Veluwe). Zijn huis was een onderduikcentrum van de Knokploeg. Tevens bood hij onderdak aan de zender PAW (later onder OD-roepletters). Toen men op 10 januari 1945 op het punt stond de zender naar een ander adres te verhuizen, vond een overval plaats door de Apeldoornse Sicherheitsdienst. Niet alleen de zender werd ontdekt, ook werden er wapens en onderduikers gevonden. In totaal werden twaalf mensen opgepakt. Gerrit Meerhof werd overgebracht naar het kamp De Kruisberg bij Doetinchem. Op 2 maart 1945 werd hij samen met 45 andere gevangenen als represaille door de bezetter gefusilleerd in een korenveld bij Varsseveld. Onderscheiding: Kruis van Verdienste. |
| PA0MO | Jacobus Pieter Meertens | Lid van het "Oranjevendel" te Amsterdam en Secret Service te Bilthoven. Was Marconist van de zender in Bilthoven. Eind 1941 gearresteerd. Heeft gevangen gezeten in het Oranjehotel in Scheveningen. In oktober 1943 in Neuengamme overleden. Onderscheiding: Verzetsherdenkingskruis. |
| PA0MR | Kees Vermaat | Kees was lid van de verzetsgroep Ugchelen ook later wel genoemd verzetsgroep Duuring. Gearresteerd op 21 maart 1942 te Apeldoorn wegens spionage, uitzending van codeberichten en hulpverlenen aan parachutisten. Lid geweest van de Orde Dienst. Gearresteerd op
21 maart 1942 Heeft gevangen gezeten in het Oranjehotel in Scheveningen en Kamp Amersfoort van hieruit op 31 juli1942 in de omgeving van Amsterdam gefusilleerd en in Velsen gecremeerd; zijn urn is terug-gevonden op begraafplaats Heger in Osnabrück. Onderscheiding:Verzetsherdenkingskruis. |
| PA0MU | Gerrit Jan Meijer | Jan (voor zijn bekende) is lid geweest van de Orde Dienst, was actief in een radiodienst rond het Paleis het Loo in Apeldoorn. Overleden 21-7-1972 op 72-jarige leeftijd. |
| PA0MV | Hendrik Johannes van Merrebach | Hendrik was actief in het verzet. |
| PA0MW / PA1DN | Daniël Neuteboom | Daniël was actief in het verzet en is overleden 31-1-1987 op 68-jarige leeftijd. |
| PA0MY | Petrus Johannes ten Haaft | Hij was werkzaam op station RD 6 (Veluwe) dat op 10 januari 1945 werd overvallen. Gearresteerd en op 26 april 1945 bevrijd. Onder-scheiding: Kruis van Verdienste. |
| PA0ND | Nicolaas Lodewijk Hermann van Dijkhuizen | Opgepakt bij een razzia in Apeldoorn als represaille na de moord op een Duitser door het verzet in Apeldoorn. Overleden op 27 januari 1945 te Hurl, Landkreis Rees, Duitsland. |
| PA0NP / R-075 |
Leendert Jacobus van der Toolen | Leo heeft als NVIR commissielid in 1941 een actieve rol gespeeld in een poging om de NVIR en de VUKA in één gezamenlijke vereniging te doen opgaan. Verder was hij betrokken bij de afwikkeling schade van ingevorderde zenders. Overleden 7-4-1990 op 82-jarige leeftijd. |
| PA0NWB | Gerrit Johannes van Dam | Gerrit is lid geweest van de Orde Dienst. Hij was mede verantwoor-delijk als ambtenaar radiostation voor de uitgaven van het gestencild dagblad De Vrije Cronyck dat vanaf 22 november 1944 tot en met
16 mei 1945 in Noordwijk werd uitgegeven. Call vervallen 1951. |
| PA0OB | Franciscus Petrus Johannes Adrianus Schoonens | Frans was werkzaam op het Vloeiweide-station als marconist bij Breda, maar was wegens ziekte afwezig op de dag van de overval. Overleden 22-5-1958 op 57-jarige leeftijd*). |
| PA0OZ / R-014 |
Jan Hendrik op den Velde | Jan was eigenaar van een draadomroepnet. Bouwde radiozenders en ontvangers en stond in verbinding met Londen via een eigen zender. Hij was werkzaam bij de OD RD10 (Amsterdam). Is opgesloten ge-weest te Haaren, waar Van Schendel via de waterleiding telegrafisch contact met hem had. Gearresteerd 2-3-44; overleden 31-12-44 in concentratiekamp Gross Rosen. Onderscheiding: Bronzen Leeuw, Verzetsherdenkingskruis en Medal of Freedom zonder palm. |
| PA0PC | Jacob van der Hul | Jaap woonde in Hilversum en was bekend onder de naam Radio-Kees. Hij was lid van de illegale Radiodienst, die in 1943-1945 radioverbindingen onderhield met Engeland en tussen verzetsgroepen in de verschillende gewesten. Op 6 februari 1945 in het Noorden des lands tijdens een inval op de boerderij van Bene Roelf Westerdijk, Uithuizermeeden viel hij in handen van de vijand en in Groningen gevangen gezet waar hij buitengewoon gefolterd werd. Vervolgens werd Jaap doorgezonden naar Neuengamme. Hij behoorde tot de weinige geredden van het beruchte gevangenentransport op de Oostzee. Overleden 15-1-1948 op 40-jarige leeftijd. (Zie ook Piet van Dijk – Gerrit Bakker (deel 2).) |
| PA0PN | Piet Neve | Piet is lid geweest van de Orde Dienst. Heeft eveneens als
marconist van een geheime zender opgetreden en was de grote man waar het Zeeuwse radionet om draaide. Overleden 20-09-1986 op 75-jarige leeftijd*). Onderscheiding: Kruis van Verdienste en Verzetsherdenkingskruis. |
| PA0QB | Cornelis Lambertus Franciscus van den Maagdenberg | Hij was actief in het verzet en is overleden 25-01-1988 op 81-jarige leeftijd. |
| PA0QQ | Cornelis Adolf Gehrels | Hij gaf leiding in het NatLab bij Philips in Eindhoven aan de bouw van een 1400 kilowatt radiozender. Organisatie "Gehrels". Op 22 juli 1943 wordt Cor thuis gearresteerd en is in 23 maart 1945 omgekomen concentratiekamp Dora*). Onderscheiding: Verzetsherdenkingskruis. |
| PA0RS | Gerardus Bernardus Reijns | “Dick” onderhield als marconist belangrijke verbindingen met het Bureau Inlichtingen in Eindhoven. Was werkzaam op het station
RD 13 (Zuid Holland) dat op 18 februari 1945 werd overvallen en is op heterdaad gearresteerd tijdens het zenden samen met A.A. van Mansum (PA0XK). Heeft gevangen gezeten in het Oranjehotel in Scheveningen. Is op 8 maart 1945 gefusilleerd als represaille voor de aanslag op Rauter. Onderscheiding: Kruis van Verdienste. |
| PA0SS | Pieter Johan Meertens | Hij hanteerde tijdens de bezettingstijd de seinsleutel van het basisstation (gewest 15 (Zeeland)) te Grijpskerke op Walcheren en onderhield vier keer per dag in de 80 meter band verbinding met Zeeuwsch-Vlaanderen en met N.- en Z.-Beveland. Hij was lid van het Oranjevendel. Overleden 15-4-1993 op 85-jarige leeftijd. Onderscheiding: Verzetsherdenkingskruis. |
| PA0TA / PA0MT / R-100 |
Antoon Gerard Teunissen | Was in het tijdvak van 1941 tot begin 1945 commandant van de radio-afdeling van Gewest 19 (Limburg) van de Orde Dienst. Hij werkte mede aan het opbouwen van de geheime zender voor dit Gewest o.a. door het verzamelen van de benodigde onderdelen. Als P.T.T. ambtenaar wist hij telefoonaansluitingen van de politie en van de bezetter tijdelijk buiten werking te stellen en omgekeerd bracht hij geheime telefoonaansluitingen ten behoeve van de O.D. tot stand. Toen eind September 1944 het Hoofd van de Verbindingsdienst van dit Gewest, onder wie hij werkte, werd gearresteerd heeft hij als onderduiker zijn illegale werkzaamheden voortgezet. Onderscheiding: Kruis van Verdienste en Mobilisatie Oorlogskruis. |
| PA0TY | Charles Johannes Tijdgat | Schuilnaam Fred. Zat bij het bedienend personeel van de zender te Groningen als commandant. Was werkzaam in de Binnenlandse en de Buitenlandse Radiodienst, 3 september 1943 gearresteerd (zie PA0BG en PA0BE). Na Scheveningen van 3-9-1943 tot 18-10-1943 en Haaren van 18-10-1943 tot 7-6-1944 naar Utrecht overgebracht
en werd op 28-6-1944 door het Gericht van het Luftgau ter dood veroordeeld wegens spionage en Feindbegünstigung. Door de Amerikanen 15 april 1945 bevrijd uit het tuchthuis Lüttringhausen. Overleden 16-01-1992 op 88-jarige leeftijd*). Onderscheiding: Kruis van Verdienste. |
| PA0VL / R-366 |
Johannes de Vries | Werkzaam als marconist op station RD 16 (West Noord-Brabant), de post op de Vloeiweide, die op 4 oktober 1944 werd overvallen door
de SS. PA0VL is op 5 oktober 1944 gefusilleerd*). Onderscheiding: Verzetsherdenkingskruis. |
| PA0VM | Frater Martinus | Hij onderhield samen met OM Burgerhof (PA0BU) overdag ver-bindingen voor de verzetsgroepen O.D. (Ordedienst) en de B.S. (Binnenlandse Strijdkrachten), hetgeen hij tot laat in 1945 ruim een jaar heeft gedaan. Overleden 2-8-1956 op 66-jarige leeftijd. |
| PA0WO | Wouter Hendrik Welgraven | Wouter was medewerker van een uitstekend team gevormd door
Ir. Dalmijn (PA0DD), Lourens (PA0BN) en Valkhof (PA0ALO). Zijn radiocommandant was "KEES", later "DRIES" Graafhuis uit Arnhem. Overleden 5-10-1996 op 81-jarige leeftijd. |
| PA0XI | Cornelis Leonardus Josephus van Lent jr. | Naast spionagewerk repareerde Kees zendapparatuur en bouwde hij een kortegolfzender. Lid verzet ECH/3 groep, ook wel aangeduid als de 'Groep Klingen'. 26 mei 1941 gearresteerd. In de rechtszaak tegen hem, waarin ook andere leden van de verzetsgroep terecht stonden, tot 10 jaar tuchthuis veroordeeld. Heeft gevangen gezeten in het Oranjehotel in Scheveningen. In tuchthuis Lüttringhausen bij Remscheid op 13 juni 1942 overleden. |
| PA0XK | Anthonie Adriaan van Mansum | Schuilnaam Adri, onderhield als marconist belangrijke verbindingen met het Bureau Inlichtingen in Eindhoven. Werkzaam op station RD 13 (Zuid Holland), dat op 18 februari 1945 wordt overvallen en is op heterdaad gearresteerd tijdens het zenden samen met G.B. Reijns (PA0RS). Heeft gevangen gezeten in het Oranjehotel in Scheveningen en is 8 maart 1945 gefusilleerd als represaille voor de aanslag op Rauter. Onderscheiding: Kruis van Verdienste. |
| PA0XL | Johannes Klingen, broeder Jozef Albertus | Was lid verzetsgroep ECH/3. Op 26 mei 1941 verraden door Rotterdamse V-Mann Anton van der Waals en werd vastgezet in het Huis van Bewaring in Scheveningen (Oranjehotel). Op 24 januari 1941 gefusilleerd op de Waalsdorpervlakte. Onderscheiding: Verzetsherdenkingskruis. |
| PA0XN | Anton Floris van Aggelen | Hij was lid verzet ECH/3 groep, ook wel aangeduid als de 'Groep Klingen'. Heeft gevangen gezeten in het Oranjehotel in Scheveningen. In 1941 is hij via een rechtszaak tegen hem, waarin ook andere leden van de verzetsgroep terecht stonden, in Lüttringhausen terecht ge-komen en daar door de Amerikanen bevrijd. Is 23 augustus 1954 bij een vliegtuigongeluk om het leven gekomen op 34-jarige leeftijd. |
| PA0YM | Alexander Michel Emanuel Theodoor Engers | Hij was reeds in 1940 begon hij bij het L.O.F. (Legioen Oud Front-strijders). In 1942 werd deze organisatie in het geheel opgerold, hij glipte er doorheen en meldde zich bij de radioafdeling van de OD. Eind 1942 werd zijn afdeling opgepikt. Hij bouwde daarna de nodige zenders en ontvangers voor de OD, KP, enz. waarbij de getallen van niet minder dan 11 zenders en 43 ontvangers werden bereikt. In 1943 kwam hij in contact met het Corps Regerings Berichten Dienst en werd direct na de capitulatie hierbij lid van de Staf, landelijk chef van de radioafdeling en commandant van Amsterdam. Februari 1945 werd hij door de SD gearresteerd en er werd direct besloten door de SD om tot liquidatie aan de Buitenkant van Amsterdam over te gaan. Op het kritieke moment wist hij de beide SD-ers die de executie zouden uitvoeren dankzij zijn bokskunst buiten gevecht te stellen en te vluchten. Overleden 2-5-1971 op 62-jarige leeftijd. |
| PA0ZB / R-263 |
Hendrikus Adrianus Touw | Hij was werkzaam op station RD 16 (West Noord-Brabant). Is gearresteerd op 4 oktober 1944 toen de post Vloeiweide na een
SS-overval werd opgerold en werd op 5 oktober 1944 gefusilleerd te Breda*). Onderscheiding: Verzetsherdenkingskruis. |
| PA0RW / R-132 |
René Paul Wirix | Behoorde bij de verzetsgroep "Radiogroep en Zenders". Is 16 decem-ber1941 voor zijn huis beschoten door een collaborateur, hierbij is
hij zwaargewond geraakt en is dezelfde dag in een Amsterdams ziekenhuis overleden. Hij is gecremeerd; zijn urn is teruggevonden op begraafplaats Heger in Osnabrück. De groep wordt na zijn dood door verraad opgerold. |
| PA0XY | William Michiel Johan Wories | Sergeant tweede bataljon 10e regiment infanterie. Herstelde onder vijandelijk vuur de telefoonverbindingen tussen Veenendaal en Leersum. Overleden 14 mei 1940 te Leersum. Onderscheiding: Bronzen Kruis. |
| ↑ |
| Ook zijn er radioamateurs in de illegaliteit actief geweest die pas na de oorlog een zendmachtiging hebben behaald, zoals E. Kaleveld, PA0XE, van het station G12; J. Zandbergen, PA0ZY, van het station G11, J.M. de Regt, PA0RZL, werkzaam op het districtstation Noord-Beveland van het Gewest RD 15; F.M. Gerrits, N7GQC, werkzaam op het station G 5. Omdat zij niet behoren tot degenen die bij het uitbreken van de oorlog een zendmachtiging bezaten hebben wij hun namen niet in de lijst opgenomen. Volledigheidshalve vermelden wij nog dat op het station G 18 te Eindhoven na de bevrijding van het Zuiden ook een aantal gelicenseerde amateurs heeft gewerkt. Hoewel zij dus een bijdrage aan de Binnenlandse Radiodienst hebben geleverd deden zij dat zonder het risico door de Duitsers te worden opgepakt. Daarom hebben wij hun roepletters en namen niet in de lijst opgenomen. We stellen nogmaals dat de gegevens met namen waarover wij beschikken onvolledig is, wellicht zelfs zeer onvolledig, zodat dat de door ons opgestelde lijst van gelicenseerde radiozendamateurs die in de illegaliteit actief zijn geweest, incompleet is… |
De in het bovenstaande kader genoemde radioamateurs die ook in de illegaliteit actief zijn geweest, maar pas na de oorlog een zendmachtiging hebben behaald, heb ik in onderstaande aparte lijst opgenomen. Verder heb ik in deze lijst opgenomen radioamateurs (marconisten/telegrafisten) die ten tijde van het samenstellen van het boek “50 jaar VERON 100 jaar radio” nog niet bekend waren of door een omissie niet zijn opgenomen. Dit biedt ons de mogelijkheid, als wij in ons onderzoek meer namen tegenkomen die in de oorlog actief in het verzet hebben gezeten, hierin op te nemen.
| call | naam | toelichting |
| EN0AQ / PA0AQ / PK7AQ / PA0FA / CN2AQ | Sjoerd Jan Quast | Sjoerd werkte als zendertechnicus op Kootwijk Radio vanaf 1939 tot 1943. Aanwezige PTT mensen kregen van hogerhand opdracht, volledig mee te werken met de bezetter in het belang van Nederland. In 1943 heeft Sjoerd, samen met een niet Nazi gezinde Wehrmacht officier de zenders gesaboteerd door de waterkoeling uit te schakelen. Hij is toen ondergedoken in Kootwijkerbroek waar hij “de horloge-maker” werd genoemd. Sjoerd haalde regelmatig uit de niet bewaakte barakken van Radio Kootwijk radio onderdelen, waarmee hij een radio-ontvanger bouwde. Ook had hij boerenzoons uit de omgeving gevraagd om alles te noteren, van treinen op de spoorlijn tussen Amersfoort en Apeldoorn. Tijden, soort, aantal wagons, lading etc. Deze informatie gaf hij door vanaf de diverse zend-locaties naar Engeland. Na de oorlog was Sjoerd chef van de 7e Radio-Sectie Noord Nieuw-Guinea. Later is hij naar Marokko verhuisd waar hij werkte als manager van het kuststation Tanger Radio. Overleden
16-12-1998 op 83-jarige leeftijd. |
| PA0ASL | Salomon Raphaël | Hij wordt geboren 14 februari 1918 in Amsterdam. Zijn beroep was Elektrotechnicus. In het militieregister van Amsterdam staat dat zijn liefhebberij het bouwen van radiotoestellen was. Op 11 juni 1941 vond in Amsterdam een tweede razzia plaats naar aanleiding van de aanslagen op gebouwen van de Duitse Wehrmacht. Joodse cafés en sportclubs werden doorzocht. Er werden 310 jonge Joodse mannen waaronder Salomon gearresteerd door de Amsterdamse politie en Ordnungspolizei en. werd hij met vele anderen op 26 juni 1941 doorgestuurd naar Kamp Mauthausen, waar hij op 10 oktober 1941 op 23-jarige leeftijd is omgekomen. |
| PA0BF / R-260 |
Fokke Boelens | Fokke werkte onder de schuilnamen De Vries en Oom Koos. LO werkte in de groep van Jaap Kroon (begin '43). Radiodienst Noord van de OD werkte via de zender bij hem thuis in Hoogezand. In augustus '43 ondergedoken. Bij de bevrijding was hij commandant van de POD Hoogezand. Overleden 10-12-1965 op 62-jarige leeftijd. Onderscheiding: Verzetsherdenkingskruis. |
| PA0CI | Maurice Kiek | Maurice was geheimagent voor de Nederlandse en Engelse Inlichtingendienst. Overleden in 13-2-1980 op 70-jarige leeftijd. Onderscheiding: Bronzen Leeuw, Kruis van Verdienste, The Medal of Courage, The Medal of Freedom en Ridder in de Orde van Leopold II met zilveren palm. |
| PAoDVL / R-111 |
Harm de Vries | Harm was tijdens de oorlog actief in het lokale verzet en vond hij onder andere schuilplaatsen voor Joden. Hij verkreeg voedselbonnen voor zijn onderduikers, zijn ouders en voor anderen in zijn woon-omgeving. Harm ontving als agent van politie in Alkmaar vaak berichten over aanstaande huiszoekingen en kon zo onderduikers tijdig waarschuwen. Overleden 6-2-1987 op 86-jarige leeftijd. |
| PA0HMT | Hendrikus Gerardus Konijn | Henk was actief in het verzet en is hiervoor onderscheiden met het Verzetsherdenkingskruis. Overleden 15-5-2010 op 86-jarige leeftijd. |
| PA0IET | Jacobus Johannes van der Hoef | Ko werd tijdens de mobilisatie overgeplaatst naar de Dienst Strategische Beveiliging (Inlichtingen) Dat bracht hem na de capitulatie in krijgsgevangenschap, waaruit hij op 8 juni 1940 ontvluchtte. In 1943 werd hij opgenomen in de Packard groep - Groningen als informant. Deze groep verzorgde de radioverbindingen voor de Noordelijke provincies en met Engeland. Doordat een agent uit Engeland na arrestatie doorsloeg is toen de volledige Packard groep opgerold. Later werden er 4 nieuwe radiotelegrafisten met apparatuur gedropt, waarvan een agent (met apparatuur) die voor hem bestemd was behouden aankwam, waarna de zoveelste (herhalings) morse cursus volgde. Hierna volgden de nodige contacten met Londen, Buro Inlichtingen. Overleden 16-12-2000 op 86-jarige leeftijd. Onderscheiding: Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. |
| PA0IV / 4X6PX | Izak de Vries | Izak zat in Oosterbeek ondergedoken toen in september 1944 de luchtlandingen (een brug te ver) plaatsvonden. Toen de slag mislukte heeft hij een aantal Airbornes naar de Rijn gebracht en is met een bootje met gewonden de rivier overgezwommen. Hiervoor kreeg hij de "King's Medal for Courage in the Cause of Freedom". Deze heeft hij geschonken aan het Airborne Museum in Oosterbeek. Izak de Vries overleed in augustus 2009 op 94-jarige leeftijd in zijn woonplaats Haifa. |
| PA0JA | Yme Lucas Feitsma | Yme nam o.a. de maten van Duitse radarantennes op, waardoor men kon bepalen op welke golflengte de radar werkte om met die weten-schap de lengte van de radarstorende stroken zilverpapier te kunnen bepalen. In de concentratiekampen had hij altijd zijn schroeven-draaiertje bij zich en hield wel eens wat over, wat hij ook deed als hij voor bewakers hun radio repareerde. Zo heeft hij vanuit een van de kampen een morsebericht verzonden met een zendertje dat hij gebouwd had van "bewakersoverschot". Overleden 16-09-1991 op 84-jarige leeftijd. Onderscheiding: Verzetsherdenkingskruis en Borstkruis van de Stichting Vriendenkring van oud-Natzweilers 1940-1945. |
| PA1JF | Antonius Simeon Marie van Schendel | Ton was Chef Marconist RD OD, gearresteerd op 4 september 1943 en gevangen gezeten in Haaren. Hield onderling morse contact
met de waterleidingkraan in Groot-seminarie Haaren. Werd ter dood veroordeeld en op transport gesteld via Kriegswehrmacht-gefängnis Utrecht naar Antrath naar Lüttringshausen en daar door de Amerikanen is bevrijd*). Overleed 9-8-1958 in Den Haag op 63-jarige leeftijd. Onderscheiding: Bronzen Leeuw, Medal for courage in the cause of Freedom en Mobilisatie Oorlogskruis. |
| PA0KA / R-300 |
Klaas Berghuis | Klaas is geboren op 25 maart 1918 te Middelstum. Klaas was werkzaam bij de PTT en heeft zijn "zend diploma" gehaald op 13 mei 1938. In het boek “Verzet in Groningen” lezen we dat Fokke Boelens (PA0BF) in Hoogezand een zender zou bouwen, maar hij moest onderduiken. Ook elders kon wel wat gebeuren, maar de com-municatie moeilijkheden waren te groot. Dit karwei werd toen overgenomen door de met hem bevriend zijnde Klaas Berghuis te Bedum. En zo begon allengs de goede zaak weer op gang te komen, nu toch zeker in het eindstadium vóór de bevrijding, maar het werk ging door. Bij hem is ook huiszoeking gedaan naar zend apparatuur. Ze konden niets vinden, hij had het goed verstopt en ze hebben hem toen niet mee genomen. Hij is op 13 september 2010 op 92-jarige leeftijd te Amersfoort overleden. |
| PA0KDM | Klaas van Dorsten | Klaas verspreidde tijdens de oorlog foto's van de Koninklijke familie, pamfletten die opriepen tot de staking in mei 1943 en de onder-grondse bladen Vrij Nederland en later Trouw. Ook zorgde hij ervoor dat een groot aantal Joden en Engelse piloten een onderduikadres kreeg en dat deze mensen distributiebonnen ontvingen die hij illegaal had weten te bemachtigen. Het pand waarin zijn groothandel was gevestigd, was een veel gebruikte schuilplaats. Onderscheiding: Drager van de Medal of Freedom and the Silver Laurel. |
| PA0ME | Wijtze van der Meer | Wijtze was rijkspolitieman gedurende de bezettingstijd en had een aandeel in het verzet in Friesland. Overleden 17-5-1958 op 58-jarige leeftijd. |
| PA0NOL | Arnoldus Gerard van der Drift | Nol was actief in het verzet en is hiervoor onderscheiden met het Verzetsherdenkingskruis. Overleden 13 juni 2009 op 92-jarige leeftijd. |
| PA0ON | Herman Louis Adriaan Obreen | Hij wordt geboren 26 januari 1901 te Heemstede. Herman is makelaar in assuranties. Hij wordt opgeroepen via de Landstorm, een hulpkorps van oudere mannen die niet voor reguliere dienst in aanmerking komen om te dienen in het Koninklijk Nederlands Indische Leger. Na capitulatie van Nederland wordt hij krijgsgevangen genomen door de Japanners. Hij is aan boord van het Japanse vrachtschip de Junyo Maru samen met 4200 Indonesische dwangarbeiders en 2500 krijgs-gevangenen, de meesten Nederlanders, in de Indische Oceaan nabij Benkoele. Het schip wordt getorpedeerd door een Engelse onder-zeeër en zinkt. Hierbij komt Herman samen met vele anderen
18 september 1944 op 42-jarige leeftijd om het leven. Aan boord was ook Johan Reidt (PA0RST). |
| PA0RST | Johan Hendrik Reidt | Hij wordt geboren 17 juni 1896 te Rotterdam. Johan is planter in Nederlands Oost Indië. Hij wordt opgeroepen via de Landstorm,
een hulpkorps van oudere mannen die niet voor reguliere dienst in aanmerking komen om te dienen in het Koninklijk Nederlands Indische Leger. Na capitulatie van Nederland wordt hij krijgsgevangen genomen door de Japanners. Hij is aan boord van het Japanse vrachtschip de Junyo Maru samen met 4200 Indonesische dwangarbeiders en 2500 krijgsgevangenen, de meesten Neder-landers, in de Indische Oceaan nabij Benkoele. Het schip wordt getorpedeerd door een Engelse onderzeeër en zinkt. Hierbij komt Johan samen met vele anderen 18 september 1944 op 48-jarige leeftijd om het leven. Aan boord was ook Herman Obreen (PA0ON). |
| PA0RZL | Johannes Marcus de Regt | Hij was werkzaam op het districtsstation Noord-Beveland te Wissenkerke van het Gewest RD 15 (Zeeland). Overleden 14 januari 2011 op 89-jarige leeftijd. Onderscheiding: Verzetsherdenkingskruis. |
| PA0SD | Isaac Cohen | Isaac was volgens zijn trouwakte telegrafist en werkzaam als rijks-ambtenaar van de PTT. Hij is via Westerbork gedeporteerd naar Auschwitz waar hij op 28 februari 1943 op 49-jarige leeftijd is omgekomen. Op het PTT-monument in Amsterdam staat hij bij de namen van de omgekomen personeelsleden die tijdens de bezettingsjaren door oorlogshandelingen zijn omgekomen. |
| PA0WT | Joop van Dijk | “Joop” voor zijn radiovrienden, woonde op de van Limburg Stirumlaan 20 in Amersfoort. Hij was een vervent radioamateur en bezat patenten op radio uitvindingen. Op zijn huisadres waren enkele bedrijfjes gevestigd. Tevens kende hij OM Röell
(PA0WG) goed, omdat die -in 1937- zijn woonadres als zenderlocatie mocht gebruiken. OM van Dijk behaalde in 1938 zelf zijn zendexamen. Tijdens de oorlog had hij een actieve rol in het verzet en was ook chef van het Corps Regeerings Berichten Dienst, de ondergrondse organisatie die een geheim netwerk van radiozenders, ontvangers en koeriers door heel Nederland opzette. In 1947 had hij het initiatief genomen tot de oprichting van een RADAR proefstation te Noordwijk aan Zee. Zijn roepletters verhuisde op 1957 naar QTH Noordwijk aan Zee. In het Amersfoortse adresboek van 1959 stond het oude adres nog op zijn naam. Hij had ook een huis te Mont-sur-Rolle in Zwitserland waar hij in 1973 is overleden, waarna de roepletters PA0WT zijn vervallen. |
| PA0XB | Ernst Maximiliaan Gits | Hij was actief in het verzet en is hiervoor onderscheiden met het Verzetsherdenkingskruis. Overleden 24-12-2001 op 88-jarige leeftijd. |
| PA0XE | Evert Kaleveld | Evert kon in verband met zijn jeugdige leeftijd pas na de oorlog zijn roepletters krijgen. Was actief in de Haarlemse studenten verzets-groep "Vrij Nederland". Deze groep werd opgerold door infiltratie van "V-Männer". Door een afgesproken sluitend alibi met zijn kornuiten wist hij na enkele maanden vrij te komen. Werd later actief als één van de telegrafisten van het station Gewest 12 (Haarlem). Evert was een van de mede auteurs van het Boek "50 jaar VERON 100 jaar Radio" de uitgave van het boek in 1995 heeft hij niet meegemaakt. Hij overleed op 23-7-1993 op 71-jarige leeftijd*). |
| PA0ZY | Johannes Jeroen Zandbergen | Jan was tijdens de Tweede Wereldoorlog actief in Alkmaar bij het illegale station G11 (Noord Holland). Hij was daar als doorkneed technicus en geoefend telegrafist werkzaam. Hij vormde een perfect team met Jack Verhagen. Jan is overleden 11-03-1996 op 82-jarige. Onderscheiding: Verzetsherdenkingskruis en Mobilisatie Oorlogskruis. |
| PA0ZK / R-020 |
Ir. Willem Keeman | Willem slaagde voor zijn zendmachtiging in 1929. Hij werd adjunct directeur van Radio Nederland en heeft als zodanig de laatste berichten naar het voormalig Nederlands Indië kunnen versturen via Radio Kootwijk. Vervolgens liet hij enkele vitale masten ter plekke opblazen. Willem werkte daarna als Ingenieur (Ir.) bij Philips in Eindhoven aan de voorbereidingen van een noodzender voor het geval de Duitsers de landelijke radiozenders in Hilversum zouden opblazen. In de oorlogsjaren was hij zeer actief in het verzet als Chef Radio van de OD Eindhoven. Vanuit die functie had hij wekelijks overleg met de Hoofd Radio Dienst Henk op den Velde (PAøOZ) in Zaandam. Vermoedelijk is de verzetsgroep van de Amsterdamse- en Zaanse OD Radio Dienst verraden, maar dat bleek na twee onder-zoeken niet te bewijzen. Hij is 6 maart 1944 opgepakt in Zaandam en was een van de laatste van een ware arrestatiegolf in Amsterdam en Zaandam. Willem is gedeporteerd naar respectievelijk Vught en Sachsenhausen. In tegenstelling tot de meesten overleefde hij wel de kampen. Na de oorlog trouwde hij op 24-7-1947 met de weduwe van Henk op den Velde. Overleden 1-9-1994 op 87-jarige leeftijd. Onderscheiding: Verzetsherdenkingskruis. |
| PA3CAE | Leonardus Joanna Touw | In 1944, op 17-jarige leeftijd, hielp Leo de radiopost op de Vloeiweide op te zetten, welke op 4 oktober 1944 door de Duitsers tot zwijgen is gebracht, hierbij verloor hij zijn broer (PA0ZB) die als zendamateur de radiopost bemande. Overleden 25-8-2014 op 87-jarige leeftijd. |
| N7GQC (USA) | Fokke Menno Gerrits | Fokke was in het verzet werkzaam op het station G5 (Achterhoek). Heeft in de laatste maanden van 1944 radioverbinding gehad met bevrijd gebied (Eindhoven). Samen met een collega heeft hij een zender samengesteld uit de ter beschikking staande middelen en begin december tenslotte seincommunicatie verkregen nadat de zender reeds vele malen had moeten verhuizen. Na drie weken werd de opstellingsplaats verraden en moest hij met het toestel onder-duiken; inmiddels waren vele voor de oorlogsvoering belangrijke berichten overgeseind. Onderscheiding: Verzetsherdenkingskruis en Kruis van Verdienste. |
| PD0HWT | Leendert Vink | Leendert was actief in het verzet en is hiervoor onderscheiden met het Verzetsherdenkingskruis. Overleden 26-6-1986 op 68-jarige leeftijd. |
| NL11671 | Gré de Graaff-Wolf | In de oorlogstijd zat Gré in het verzet en werkte onder meer
samen met Sicco Mansholt in de Wieringermeerpolder. Overleden 15-11-2002. |
| ↑ |
| Andreas Wilhelmus Maria Ausems | Andries (Dré) is in 1904 geboren in Utrecht, woonde in Zaandijk en werkte bij Fokker, waar hij ontmaskerd werd als saboteur. Hij dook via via onder bij een boer in Baarn. Hier ontmoette hij Jan Thijssen (Hoofd OD Radio Dienst). In het najaar van 1943 wordt hij door Jan Thijssen naar Engeland gezonden als pleitbezorger voor de Raad van Verzet bij de regering in ballingschap. In Engeland werd hij door het Bureau Inlichtingen opgeleid tot radio-telegrafist/codist. In de nacht van
29 februari op 1 maart 1944 werd Andries in de omgeving van Rijsbergen geparachuteerd. Hij wordt 2 maart 1944 aangehouden door de SD in het radiotechnisch bedrijf van Henk op den Velde die 's morgens was gearresteerd. Hij had een goed alibi en is na verhoor vrijgelaten. Tot het laatst toe verzendt en ontvangt Ausems berichten. Na de oorlog meldt hij zich als vrijwilliger voor het Verre Oosten. Eind 1945 keert hij terug naar Nederland en hervat zijn oude baan bij Fokker als werktuigbouwkundig. Overleden 31-5-1955 op 50-jarige leeftijd. Onderscheiding: Bronzen Leeuw en King's Medal for courage in the cause of Freedom. |
|
| Kornelis Brandes | Kornelis Brandes wordt geboren op 18 april 1902 in Meliskerke. Hij was beroepsmilitair (sergeant) die tijdens de Duitse bezetting betrokken was bij de Ordedienst (OD), een van de eerste verzetsgroepen in Nederland en met een eigen zender vanuit Sassenheim contact met Engeland wist te leggen. Brandes werd op 14 juli 1941 in Haarlem opgepakt wegens betrokkenheid bij de Ordedienst en ter dood veroordeeld tijdens het Eerste OD-proces. Na gevangenschap in het Oranjehotel en Kamp Amersfoort werd het vonnis 3 mei 1942 op 40-jarige leeftijd te Sachsenhausen voltrokken. | |
| Jacobus Johannes Brandjes | Co wordt geboren 2 mei 1922 in Baarn en was Engelandvaarder tijdens de Tweede Wereldoorlog. Hij werd in de nacht van 5 op 6 juni 1944 door het Bureau Inlichtingen (BI), in de omgeving van Sprang-Capelle, boven Noord-Brabant geparachuteerd. Hij verzorgde het radiocontact tussen de verzetsgroep "Harry" en de daarmee samen-werkende illegale organisaties en het BI in Londen. Co vond onderdak bij de radiohandelaar André van Wijlen in Sprang-Capelle een mede-werker van de spionagegroep Albrecht waar hij ook zijn seinpost vestigde. Hierna richtte hij een seinpost in Eindhoven in. Tijdens zijn radiocontacten met het BI maakte Co Brandjes gebruik van de codenamen Leendert, Hamerteen en Jacques de Bruin. Tijdens zijn contacten in "het veld" gebruikte hij de schuilnaam J.F. de Zwart. Later verhuisde Co de seinpost naar de klokkentoren van de Sint-Martinuskerk van Tongelre. De radiozendontvanger werd in het orgel verborgen. Brandjes was in staat een belangrijk bericht naar het BI in Londen te verzenden waarin melding werd gemaakt van de troepen-verplaatsing van de Duitse tankdivisies in de omgeving van Arnhem. Helaas legde generaal Bernard Montgomery deze hooghartig naast zich neer en werd de Operatie Market Garden een mislukking. Co overleed 14-1-2002 op 79-jarige leeftijd. Onderscheiding: Bronzen Kruis en Oorlogsherinneringskruis. |
|
| Catharina Brouwer-Koopmans | Zij was de weduwe van Hoekstra die marconist was in de door Jan Thijssen geleide Radiodienst van de OD. En verrichtte koeriers-diensten en hielp bij het decoderen van berichten. Zij ontving het Kruis van Verdienste. In de motivering van deze onderscheiding staat onder meer: 'Zij was zijn rechterhand in deze spannende maanden en verborg in haar huis onder meer de drie marconisten, die de dienst dag en nacht onderhielden en bij de overval niet werden ontdekt. Ook na haar arrestatie bleef zij zwijgen en redde het leven van vele anderen.' Bij deze overval sneuvelde haar man. | |
| Piet(er) van Dijk | Piet is geboren 26 april 1926 te Hilversum. Piet was radiotechnicus en werknemer van de Nederlandse Seintoestellen Fabriek. Na sluiting van de fabriek, 9 september 1944, moest hij onderduiken, om aan de Arbeitseinsatz te ontkomen. Hij was lid van OD-G2 en ondergedoken op de boerderij van Bene Roelf Westerdijk, Uithuizermeeden. Hier was hij begonnen met het leren seinen en opnemen en hielp de Orde Dienst. Op 6 februari 1945 vond hier een inval plaats. Piet heeft nog geprobeerd te vluchten, maar werd in een vuurgevecht met de SD doodgeschoten in de eendenkooi op twee kilometer van de boerderij van Westerdijk. Overleden: 6-2-1945 op 22-jarige leeftijd. Onderscheiding:
Verzetsherdenkingskruis. Trivia: Op de systeemkaart van Groninger Archieven staat als beroep: Ambtenaar Publieke Werken Hilversum; Employé Nederlandsch Indische Handelsbank. (Zie ook Jacob van der Hul (PA0PC) - Gerrit Bakker (deel 2).) |
|
| Hendrik Jacobus van ´t Hoff | Hij was marconist van een geheime zender in het Zuiden des lands die in september en oktober 1944 met succes heeft gewerkt om de radioverbindingen te onderhouden met het bevrijde Eindhoven en enige weken heeft gefungeerd als voornaamste verbinding met het Noorden. Daar hij de zender in eigen huis bediende stond hij aan voortdurend lijfsgevaar bloot te meer daar Duitse zenders en peil-wagens in zijn onmiddellijke nabijheid opereerden. Meermalen werd zijn huis getroffen door granaten en moest hij de antenne op het dak repareren na beschadiging. Tenslotte heeft hij zijn huis moeten verlaten en heeft hij op een andere plaats zijn taak voortgezet tot de bevrijding. Onderscheiding: Kruis van Verdienste. | |
| Jacobus Marinus de Lee | Hij had onder meer een zendstation ingericht in Haarlem (begin 1944) waar hij tot aan het einde van de oorlog als zendspecialist actief is gebleven. Onderscheiding: Kruis van Verdienste. | |
| Cyril Charles Leger | Cyril is op 31 maart 1913 geboren in Johannesburg. Hij was werkzaam als ingenieur NSF in Hilversum. Tijdens de mobilisatie was hij reserve 1e luitenant bij de genie. Cyril is tijdens de oorlog gearresteerd op verdenking van medewerking aan de bouw van een geheime zender. Vanaf 18 maart 1942 zat Cyril gevangen in het Oranjehotel, in cel nummer 683. Hierna kwam hij in het Polizeiliches Durchgangslager Amersfoort terecht, waar hij werd ingeschreven onder gevangenen-nummer 1972. Bij een zogenaamde vluchtpoging is hij doodgeschoten op 27 november 1942 op 29-jarige leeftijd. Hij is waarschijnlijk begraven zijn op de Nederlands Israëlitische Begraafplaats in Amersfoort. | |
| Louis Henri Maertens | Louis wordt geboren op 30 mei 1896 in Den Haag en woont in Eindhoven, waar hij werknemer is bij Philips. In juli 1942 werkt hij
als marconist van een zelfgebouwde zender waarmee hij contact legt met Engeland. De Sicherheitsdienst (SD) komt dit echter al snel te weten en arresteert hem op 26 augustus 1942 op zijn werk. Overgebracht naar Haaren werd hij door het Kriegsgericht ver-oordeeld tot 4 jaar tuchthuis. In het tuchthuis Siegburg (Duitsland) is hij op 26 maart 1945 op 48-jarige leeftijd omgekomen. |
|
| Antonius Petrus Preijde | Ton was lid van de verzetsgroep ECH/3 van broeder Jozef Klingen.
Hij werd in 1941 gearresteerd. In de rechtszaak tegen hem, waarin ook andere leden van de verzetsgroep terecht stonden, veroordeeld tot 3 jaar tuchthuisstraf. Hij verbleef eerst in het Oranjehotel in Scheveningen en later in de gevangenis te Lüttinghausen (Duitsland). In 1944 is hij vrijgelaten. Overleden 3-7-2001 op 82-jarige leeftijd. Onderscheiding: Verzetsherdenkingskruis. |
|
| Theodor (Theo?) la Rivière | Hij was elektrotechnisch ingenieur. Vóór de Duitse inval werkte hij bij de KLM. Na mei 1940 vond hij emplooi bij de N.S.F. Begin 1944 werd hij actief in de Radiodienst van de Raad van Verzet (RVV). Hij smokkelde onderdelen van radiozenders de fabriek uit, waardoor hij en anderen een groot aantal zenders voor de Radiodienst kon bouwen. Hij stond in direct contact met Jan Thijssen, de leider van de RVV-Radiodienst. Op 9 juni 1944 werd hij te hulp geroepen door de RVV radiozendpost te Doorn. Als chef van de van de Radiodienst van de RVV werd hij op 13 juni daar tijdens het seinen gearresteerd. La Rivière werd via Haaren en Vught gedeporteerd naar concentratie-kamp Neuengamme in Duitsland. Hij is daar 21 februari 1945 omgekomen op 35-jarige leeftijd. Onderscheiding: Kruis van Verdienste. | |
| Jan Hendrik de Rooij | Jan wordt geboren 20 augustus 1923 in Sprang-Capelle. Hij was lid van Gewest 17 Noord Brabant, district Waalwijk, P.C. Sprang-Capelle. Begin december 1944 werd hij aangewezen om een telefonie- zender te gaan bedienen in het nog niet bevrijde gebied benoorden de Bergse Maas (Noord-Brabant). De Rooij verbleef daar bij een bekende in Dussen en deed zich voor als boerenknecht. Op de zolder van de schuur van de boerderij werd de zender verborgen. Daarmee seinde hij gegevens van het Duitse front en de troepen door naar Capelle. Zo werd melding gemaakt dat er een grote troepenmacht werd samengesteld in het Land van Heusden en kon deze door de geallieerden worden uitgeschakeld. De Duitsers vonden uiteindelijk de zender op zolder. Met de dreiging dat het boerengezin en een toevallige bezoeker worden gefusilleerd heeft Jan zich aangegeven, reden voor de Duitsers om de gijzelaars vrij te laten. Hij werd ge-vangen gezet en naar Amsterdam gebracht. Hij is op 6 januari 1945 gefusilleerd op 21-jarige leeftijd. Onderscheiding: Bronzen Leeuw en Verzetsherdenkingskruis. |
|
| Hendricus Machiel Cornelis (Henk) Schoenmaker | Henk werd geboren op 19 februari 1914 in Amsterdam en woonde in Heemstede waar hij werkte als elektricien. Hij werd samen met broeder Joseph Albertus (in het burgerleven Johannes Klingen junior uit Alem) beschouwd als leiders van de verzetsgroep ECH/3 in Heemstede. Henk werkte als marconist in het verzet samen met Broeder Josef Klingen (PA0XL), zij verzorgden radiocontact met Engeland. Hij werd op 6 mei 1941 gearresteerd, toen hij met marineofficier Willem Zietse de oversteek wilde maken naar Engeland met belangrijke informatie voor de minister-president en met een coderingssysteem voor het radiocontact. De beruchte dubbelspion Anton van der Waals, na de oorlog beschouwd als een van Nederlands grootste landverraders, had hem verraden. Van der Waals zou later diezelfde maand ook Broeder Josef met andere leden van de verzetsgroep in de val lokken. Henk werd na zijn arrestatie naar de gevangenis in Scheveningen gebracht, net als broeder Josef en de andere leden van hun groep. Op 4 augustus wordt Henk door het Kriegsgericht in Utrecht veroordeeld tot zes jaar cel, wat door de opperbevelhebber te licht wordt bevonden. In november verschijnt Henk samen met broeder Josef (Jan Klingen) opnieuw voor het gerecht en hoort de doodstraf tegen zich eisen. Op 24 januari daaropvolgend worden zij gefusilleerd op de Waalsdorpervlakte. Hun stoffelijke overschotten zijn destijds niet in de duinen begraven, maar overgebracht naar het Crematorium Velsen in Driehuis. Daar zijn de lichamen dezelfde dag gecremeerd en geborgen in urnen met nummers 12831 en 12832. Deze urnen zijn direct na de crematie overgedragen aan de Duitse Inspektor H. Nowottnick uit Utrecht. Wat hij met de asbussen gedaan heeft, is helaas onbekend. |
|
| Jacob Verhagen | Jack was tijdens de Tweede Wereldoorlog actief in Alkmaar bij het illegale station G11 (Noord Holland). Hij was daar als crack-marconist en verzorgde bovendien zorgvuldig administratieve zaken samen met Jan Zandbergen (PA0ZY). Onderscheiding: Kruis van Verdienste. | |
| Bob Zeehuisen | Bob wordt geboren op 9 mei 1919 in Amsterdam en was bij Philips controleur E.T.F. Tijdens de Duitse bezetting was hij marconist die verbinding had met Engeland in samenwerking met enige ingenieurs van Philips. Hij wordt door de SS gesnapt en gevangen genomen. Hij wordt tot 4 jaar tuchthuisstraf veroordeeld. Op 17 december 1943 is hij in Dusseldorf op 24-jarige leeftijd omgekomen. |
Dapperheidsonderscheidingen
Na de oorlog werden de decoratie voorstellen behandeld door een overheidsinstantie.
Henri Koot werd als oud Commandant van de Binnenlandse Strijdkrachten, in 1946 kanselier der Nederlandse Orden en daarmee voorzitter van het Kapittel van de Militaire Willems-Orde, een erebaan die hij zeer serieus nam zo lees ik op Wikipedia. Hij kende vanuit de bezettingstijd vele radioamateurs die bij de Orde Dienst werkzaam waren. Zij die als militair gedemobiliseerd waren, werden veelal voorgedragen voor de Bronzen leeuw, de anderen voor het Kruis van Verdienste of Verzetskruis en pas veel later in 1980 ook nog het verzets-herdenkingskruis. De onderscheidingen kunnen ook postuum toegekend worden.
Op de website van de VERON is sinds enige tijd een fraai overzicht te zien van onze gedecoreerde radioamateurs.
Het is mij niet duidelijk geworden wie voorstellen heeft gedaan voor onze postume ereleden. Wel is bekend dat ons postume erelid Jan Thijssen (Orde Dienst / hoofd Radio Dienst) in 1949 postuum een Koninklijke onderscheiding (Bronzen Leeuw) is toegekend. Op 11 september 1952 zijn bij Koninklijk Besluit andere radio-verzetsmensen gedecoreerd zo lees ik in de Electron van 1952.
Uit dit stukje blijkt dat de namen met een PAo-zendmachtiging
ook voorkomen in het overzicht van PA0SE. Echter R.P. Wirix (PA0RW) en W.M.J. Wories (PA0XY) postuum ereleden van de VERON ontbraken in dat overzicht. Dat is de reden dat ik de redactionele vrijheid heb genomen om deze onderaan in de lijst van PA0SE met “zendamateurs die in de tweede wereldoorlog actief zijn geweest” toe te voegen.
Verder komen er voor mij ook enkele nieuwe namen voor zonder roepletters. Dit zijn de heren J. Verhagen, de Lee en mevrouw Brouwer–Koopmans. Zij hebben gelukkig de oorlog overleefd.
Tot slot
Indien er na 1949 nog een nieuw herdenkingsaffiche was uitgekomen dan zou Kaptein Christiaan Frederik van den Berg daar zeker op horen voor te komen. Hij is gefusilleerd op de Leusderheide nabij Kamp Amersfoort. Dit wil ik nu graag rechtzetten door zijn ingevulde stamkaart toe te voegen aan mijn vorige artikel “wij herdenken onze doden – deel 2”.
In deze reeks zijn verschenen:
 |
Radioamateurs offerden hun leven voor onze vrijheid - deel 1 |
|
|
Radioamateurs offerden hun leven voor onze vrijheid - deel 2 |
|
|
Ere wie ere toekomt (deel 3) |
Geraadpleegde bronnen:
- “50 jaar VERON – 100 jaar Radio” Dick Rollema (PA0SE, sk) uitgave VERON
- Internetonderzoek, transcripties en opmaak Frank van Hamersveld (PA3DTX)
- https://webshop.veron.nl/product/vijftig-jaar-radio-als-pdf-download-kopie/
- https://a03-static.veron.nl/afdeling/amersfoort/radioamateurs_offerden_hun_leven/radioamateurs_offerden_hun_leven_voor_onze_vrijheid.htm
- https://a03-static.veron.nl/afdeling/amersfoort/radioamateurs_offerden_hun_leven-deel_2/radioamateurs_offerden_hun_leven_voor_onze_vrijheid-deel_2.htm
- https://nl.wikipedia.org/wiki/Henri_Koot
- https://nl.wikipedia.org/wiki/Kanselier_der_Nederlandse_Orden
- https://nl.wikipedia.org/wiki/Bronzen_Leeuw
- https://nl.wikipedia.org/wiki/Kruis_van_Verdienste_(Nederland)
- https://nl.wikipedia.org/wiki/Verzetskruis
- https://nl.wikipedia.org/wiki/Verzetsherdenkingskruis
- https://www.veron.nl/vereniging/onderscheidingen/bij-koninklijk-besluit/
- PAo database – Remy Denker (PA0AGF)
- Electron 1952
- Boek: J.H. Op den Velde, Deelnemer aan het Verzet in de Zaanstreek
| ↑ |
VERON HOOFDSITE
|
LID WORDEN?Tot 18 jaar kost hetlidmaatschap van de VERON inclusief Electron magazine, maar € 19,00 per jaar! 
|
 |
CONTACTCorrespondentieadres:VERON Postbus 1166 6801 BD ARNHEM of stuur een email naar onze afdelingssecretaris |
© Copyright - VERON Amersfoort (a03)